مقدمه: گونه هایاسترتاژیا (تلادورساژیا) با ایجاد تغییرات ساختاری و عملکردی در شیردان و کاهش تولید و مرگ و میر نشخوارکنندگان کوچک میتواند خسارات اقتصادی قابل توجهی به دامداری وارد کند. این مطالعه با هدف تعیین ویژگیهای ریختسنجی و فیلوژنی گونههای جدا شده از بزهای غرب و جنوبغرب ایران انجام شد. مواد و روش ها: طیسال 1401، درمجموع از315 راسبزذبح شدهدرکشتارگاه هایغرب(استان آذربایجانغربی)(200راس)و جنوبغرب (خوزستان) (115 راس) نمونه گیری شد. تعداد 320 نمونه استرتاژیا (210 نمونه از غرب) و (110 نمونه از جنوبغرب) از شیردان بزهایذبح شده، با استفاده از استریومیکروسکوپ شناسایی و از سایر نماتدها جداسازی گردید. براساس پارامترهایمورفومتریک، تعداد 180 جدایه ازکرم های نر (140) و ماده (40) استرتاژیا (تلادورساژیا) که دارای شاخص های واضح بودند، آماده سازی و با روش های میکرومتری استاندارد تعیین گردید. در نهایت، 18 جدایه (12 نر و 6 ماده) از دو منطقه که دارای بیشترین تفاوت فنوتیپی بودند با استفاده از ژن ITS2 و روشهای مولکولی تعیین توالی شدند. نتایج: نتایج مورفولوژیکی و مولکولی نشان دادکه جدایه های شناسایی شده شامل تلادورساژیا سیرکومسینکتا، تلادورساژیا ترفورکاتا و مارشالاژیا اکسیدنتالیس بودند.در مقایسه، برخی شاخص های کرم های نر بین سه گونه هر منطقه و نیز در بین دو منطقه اختلاف معنی داری وجود داشت (0/001>P). نسبت درصد مری به طول بدن تنهادر گونه استرتاژیا اکسیدنتالیس در هر دومنطقه، تفاوتمعنیداریوجود داشت (0/05P<). درکرم های تلادورساژیا (استرتاژیا)سیرکومسینکتا و استرتاژیا تریفورکاتا ماده اگرچه در برخی از شاخص ها اختلاف معنی داری وجود نداشت (0/05<P). اما در برخی از شاخص ها (طول پرده فرجی، فاصله پرده از ابتدای اویژکتور و فاصله پرده از انتهای اویژکتور) اختلاف معنیداری وجود داشت. بحث و نتیجه گیری: آنالیزفیلوژنتیکی و توالی هایITS2حضور 4 ژنوتیپ تلادورساژیا سیرکومسینکتا، سه ژنوتیپ تلادورساژیا تریفورکاتا و دو ژنوتیپ مارشالاژیا اکسیدنتالیس را نشان داد.نتایج این مطالعه ارتباط مستقیمی بین ژنوتیپهای جدایههای مختلف و ویژگیهای تغییرات فنوتیپی آنها نشان نداد.رابطه بین تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی نیازمند مطالعات تکمیلی بیشتری است. با توجه به آلودگی منطقه ای سه گونه شناسایی شده استرتاژیا، مدیریت برنامه کنترلی آنها ضروری است.
